D’Âld Toer
D’Âld Toer (‘de oude toren’) en het bijbehorende kerkhof zijn eigendom van de Protestantse Gemeente Eastermar. De toren is al eeuwenlang onderdeel van It Heechsân, het aangrenzende gehucht dat bij Eastermar hoort. Het kerkje is met haar kleine, met klimop begroeide toren een beeldbepalend gebouw en geeft de begraafplaats een rustiek, sfeervol karakter.
De toren is vermoedelijk in de 13e eeuw gebouwd, in de tijd dat Oostermeer nog noordelijker was gelegen (op de plek waar nu It Heechsân ligt). Het kleine kerkje kende een sobere bouwstijl. Normaal gesproken werden kerkgebouwen in die tijd gemaakt met tufsteen, maar doordat deze steensoort geïmporteerd moest worden werd er gekozen voor baksteen (of kloostermoppen, zoals deze steen ook wordt genoemd). De kerk kende toen geen vensters, geen galmgaten en ook geen siermetselwerk. De klokken hingen in een eenvoudig klokkenhuis buiten de toren.
In 1730 is het kerkje ingrijpend verbouwd en opnieuw met lei en lood gedekt. Ongeveer honderd jaar later, in 1835, werd een nieuwe luidklok gekocht en in de toren gehangen. Ook zijn er toen galmgaten en een klokkenbalk aangebracht. In 1868 is het kerkgebouw afgebroken, omdat het kerkje in een bouwvallige toestand verkeerde. De toren bleef echter gespaard. In plaats van het kerkje kwam de huidige constructie, die eerst een periode als opbaarhuis (mortuarium) werd gebruikt. Het bijgebouwtje functioneert nu als berging en watertapplaats.
In 1997 is de toren gerestaureerd. Sindsdien heeft de toren weer een luidklok - de oorspronkelijke klok is in de oorlog door de Duitsers gestolen. D’Âld Toer is een erkend Rijksmonument.
Op het kerkhof staat een gedenkplaat met daarop de woorden ‘Voor Uwe en Onze vrijheid’. De plaat herinnert aan de vier Poolse bemanningsleden van een geallieerd vliegtuig. Ze kwamen in 1943 in Eastermar om het leven. De piloten werden op het kerkhof in Eastermar begraven, voordat ze in 1962 werden herbegraven op het Poolse Militaire Ereveld in Breda.
De kerk van de Protestanse Gemeente te Eastermar
In 1868 werd op loopafstand van D’Âld Toer een grotere kerk gebouwd, die ter vervanging van het oudere, kleinere en in verval geraakte buurtkerkje moest dienen. De eerste steen is gelegd door de predikant die toen verbonden was aan de kerk, Willem Harders Dirk Gjalts Reitsma. De kerk is ontworpen door de architect R. Kielstra; de aannemer K.F. Ozinga uit Dokkum heeft de kerk gebouwd. Een aantal jaren later werd er een verenigingsgebouw naast de kerk geplaatst.
De kerk kent een eclectische bouwstijl, wat betekent dat de stijl van de kerk gebaseerd op historische vormgeving. Het uurwerk op de toren stamt uit 1924; de torenspits draagt een gouden bol met een kruis en een windhaan. Het orgel stamt uit 1888 – tot die tijd werden de diensten muzikaal begeleid door een voorzanger.
Het interieur van de kerk is in de jaren 50 van de vorige eeuw vernieuwd. Het orgel is toen bewaard gebleven. De binnenkant van de kerk en het hele verenigingsgebouw zijn in 2013 opnieuw verbouwd.